Samulski Seweryn (1866–1935), działacz gospodarczy i społeczny.

Ur. 14 XI w Kaniowie w pow. koźmińskim, był synem Franciszka, nauczyciela, i Seweryny z Pietrzyńskich.

 

Od ok. r. 1882 do r. 1886 praktykował S. w małej fabryce maszyn rolniczych Greczmiela w Dobrzycy. W r. 1887 pracował w fabryce Dathe & Hübner w Chemnitz w Saksonii. Po odbyciu służby wojskowej pracował nadal w przemyśle, a potem wstąpił do Technische Staatslehranstalten-Werkmeisterschule w Chemnitz, którą ukończył w r. 1892. Należał do Zjednoczenia Młodzieży Polskiej w Genewie i do Tow. «Jedność» w Chemnitz, a w l. 1893–4 był prezesem Tow. Przemysłowców w Dreźnie.

 

W r. 1893 S. powrócił do kraju. Objął kierownictwo warsztatów fabryki «H. Cegielski» w Poznaniu. W r. 1895 ożenił się z Michaliną Jezierską, córką właściciela niewielkiego zakładu przemysłowego w Pleszewie. W październiku 1897 rozpoczął pracę jako wspólnik teścia w Fabryce Maszyn i Narzędzi Rolniczych J. Jezierski w Pleszewie. Później firmę tę rozbudował i kierował nią pod nazwą S. Samulski i Spółka. Tutaj zorganizował wystawę przemysłową polskich firm (1912). W r. 1914 został dyrektorem firmy H. Cegielski – Spółka Akcyjna, w r. 1924 członkiem rady nadzorczej i w r. 1929 prezesem tejże rady (do r. 1935). Był delegatem rady nadzorczej do współpracy z zarządem fabryki. W ramach rady wchodził do: Komisji Wykonawczej, Komisji Ścisłej i Komisji Rewizyjnej. W okresie jego prezesowania firma H. Cegielskiego składała się z czterech fabryk (maszyn rolniczych, urządzeń przemysłowych, parowozów, wagonów oraz tartaku i cegielni w Chodzieży) i wyprodukowała m. in. zbiorniki do gazu dla Mościc, kotły parowe dla hut na Śląsku i cukrowni, 200-metrowe wieże radiowe dla Raszyna (najwyższe w kraju) oraz specjalne parowozy przeznaczone dla terenów górskich w Bułgarii.

 

W dn. 14 IX 1910 S. założył wraz z ks. Piotrem Wawrzyniakiem Związek Fabrykantów na Rzeszę Niemiecką z siedzibą w Poznaniu, wszedł do jego komisji organizacyjnej i pierwszego zarządu, którego w l. 1911–14 był wiceprezesem. Po przekształceniu się w r. 1912 Związku w spółkę, S. został wiceprezesem jej rady nadzorczej. W r. 1914 przeszedł z tejże rady do zarządu spółki. W t. r. przygotował wystawę wyrobów swojskich w Poznaniu, której nie otwarto z powodu wojny, ale dorobek jej wykorzystano później przy zorganizowaniu Międzynarodowych Targów Poznańskich (MTP). S. był inspiratorem założenia pism: „Kupiec” (1910), „Fabrykant” i „Kalendarz Przemysłowy” (1912). W dn. 4 VI 1915 z inicjatywy S-ego i Józefa Englicha powołano Spółkę dla Popierania Przemysłu, Tow. z ograniczoną poręką z kapitałem 40 tys. marek (w r. 1916 kapitał wyniósł 100 tys. marek), w celu wykupu firm niemieckich przez Polaków. Działała ona do r. 1920 i przyczyniła się do spolszczenia wielu przedsiębiorstw. W tym celu S. współdziałał z Bankiem Związku Spółek Zarobkowych, którego dyrekcji był członkiem od r. 1923. Był współzałożycielem: Wielkopolskiej Papierni SA i «Galwanii» w Bydgoszczy, Fabryki Konserw Warzywnych – Braci Radomskich w Pleszewie i Spółki Akcyjnej Budowlanej «Sab» w Gdańsku. W l. 1918–19 S. był komisarzem Izby Przemysłowo-Handlowej w Poznaniu. W r. 1919 wygłosił referat o rozwoju przemysłu w Wielkopolsce na pierwszym zjeździe przemysłowców i kupców w Poznaniu. Wiosną 1919 był współzałożycielem Stronnictwa Mieszczańskiego w Poznaniu. W l. 1921–2 S. zajmował stanowisko dyrektora Dep. Przemysłu i Handlu w Min. byłej Dzielnicy Pruskiej i przeprowadził jego likwidację. Agendy tego departamentu zostały wcielone do Min. Przemysłu i Handlu w Warszawie. W r. 1920 został prezesem Związku Fabrykantów w Poznaniu (jego zastępcą był Cyryl Ratajski), liczącego 142 przemysłowców. W r. 1922 wszedł w skład komitetu organizacyjnego dwutygodnika „Życie Gospodarcze”, który ukazał się 15 VI 1922 z jego artykułem wstępnym. W r. 1924 został prezesem Rady Polskiego Związku Przemysłu Metalowego w Warszawie, wszedł w skład Rady Przemysłowej przy Min. Przemyślu i Handlu, Komitetu Celnego, Centralnego Związku Przemysłu, Górnictwa, Handlu i Finansów. Rok później został członkiem Komisji Kredytowej Banku Polskiego. W t. r. S. powołał Komitet przy Związku Fabrykantów, który zrzeszał organizacje i stowarzyszenia gospodarcze w celu ochrony przemysłu w Wielkopolsce. Na wniosek S-ego powstał 16 X 1925 Związek Obrony Przemysłu Polskiego, przekształcony 18 XII 1925 w organizację ogólnopolską. S. został prezesem tego związku. W r. 1927 powołano go do Komisji Opiniodawczej przy Komitecie Ekonomicznym Rady Ministrów.

 

S. zasiadał w radach nadzorczych 11 spółek. W r. 1926 powołany został do Komitetu Doradczego Urzędu Woj. w Poznaniu, był prezesem (od r. 1930) rady nadzorczej Banku Związku Spółek Zarobkowych Spółki Akcyjnej Herzfeld & Victorius w Grudziądzu, Poznańsko-Warszawskiego Tow. Ubezpieczeń, firmy Edward Kręglewski, a także kuratorem (od r. 1930) Wyższej Szkoły Handlowej (WSH) w Poznaniu. Położył duże zasługi w organizowaniu Powszechnej Wystawy Krajowej (PWK) w r. 1929, wchodził do jej zarządu, i z jego ramienia kierował działem przemysłowym. W r. 1930 zasiadał w Radzie Głównej Międzynarodowej Wystawy Komunikacyjnej i Turystycznej w Poznaniu. W r. 1934 stanął na czele Rady Interesantów MTP, w której skład weszły organizacje gospodarcze z całego kraju w celu pobudzenia eksportu i opieki nad mniejszymi firmami wystawiającymi na MTP. W dn. 29 III 1930 został wybrany na prezesa Izby Przemysłowo-Handlowej (IPH) w Poznaniu; ponownie wybrano go 25 III 1935. S. sfinalizował budowę gmachu WSH w Poznaniu (oddany do użytku w r. 1932), opiekował się Liceum Handlowym powołanym i utrzymywanym przez IPH. Był prezesem Zrzeszenia Związków Przemysłowych Zachodniej i Południowej Polski. Dn. 11 III 1931 zorganizował zebranie posłów i senatorów z Poznania i przedstawicieli władz i instytucji gospodarczych Wielkopolski i Pomorza, w celu walki z kryzysem w woj. zachodnich. W wyniku tego zebrania opracowano memoriał pt. „Postulaty gospodarcze Wielkopolski i Pomorza na tle kryzysu 1931”, wręczony m. in. 1 V 1932 w Poznaniu ministrowi przemysłu i handlu Ferdynandowi Zarzyckiemu. Skutkiem tej inicjatywy S-ego było powołanie Międzyizbowej Komisji Popierania Eksportu Rolnego. W dn. 17 V 1933 S. zorganizował w Poznaniu sympozjum gospodarcze polsko-czechosłowackie, na którym wygłosił główny referat, po czym powołano Komisję do Współpracy Gospodarczej Polski i Czechosłowacji (16 X 1933), której S. przewodniczył. W dn. 19 IX t. r. S. przewodniczył zebraniu 13 związków gospodarczych w sprawie poparcia dla pożyczki narodowej, a 28 IX t. r. wygłosił w tym celu odczyt przez radio; w rezultacie członkowie IPH subskrybowali pożyczkę na sumę 6,2 mln zł.

 

Od powrotu do kraju był S. do końca życia członkiem zarządu «Sokoła» w Poznaniu. Politycznie związany z endecją, nie zajmował eksponowanych stanowisk w formacjach obozu narodowego. W l. 1919–32 należał do rady nadzorczej Drukarni Polskiej, która wydawała organ Narodowej Demokracji w Wielkopolsce „Kurier Poznański” i inne pisma. W r. 1925 był wraz z Franciszkiem Baranowskim założycielem organizacji «Obrona Społeczna», a po jej włączeniu w r. 1930 do «Caritasu» wiceprezesem «Caritasu» na terenie archidiec. gnieźnieńsko-poznańskiej i prezesem poznańskiej Rady Okręgowej (1930–2) tego związku. W maju 1926 wszedł w skład zarządu Komitetu Obrony Państwa, organizacji utworzonej w Poznaniu dla przeciwdziałania przewrotowi dokonanemu wówczas przez Józefa Piłsudskiego. Był członkiem delegacji wielkopolskiej, która w czerwcu t. r. przedstawiła prezydentowi Ignacemu Mościckiemu i premierowi Kazimierzowi Bartlowi postulaty ekonomiczne i polityczne ziem zachodnich. W l. 1926–9 wchodził w skład Wielkiej Rady Obozu Wielkiej Polski powołanej przez Romana Dmowskiego. W dn. 26 VIII 1931 został członkiem Naczelnego Komitetu do Spraw Bezrobocia przy Prezesie Rady Ministrów; w t. r. objął przewodnictwo utworzonego przez Stronnictwo Narodowe (SN) Miejskiego Komitetu do Spraw Bezrobocia w Poznaniu. W l. 1932–5 zasiadał z listy SN w Poznańskim Sejmiku Wojewódzkim i przewodniczył komisji rewizyjnej. Ponadto był skarbnikiem w Tow. Pomocy Naukowych im. K. Marcinkowskiego. W r. 1929 stanął na czele spółdzielni budowlanej «Dom Własny», która budowała osiedle przy ul. Warszawskiej.

 

W licznych publikacjach S. głosił potrzebę oszczędności i samowystarczalności Polski. Był przeciwnikiem obcego kapitału i lokowania kapitału poza granicami Polski. Był autorem publikacji: Towarzystwo „Obrona Społeczna”. Jego potrzeba, cele i zadania (P. 1923), Wyniki naszej polityki gospodarczej w roku 1925 i środki naprawy (P. 1926), Kilka uwag o produkcji rolnej w Polsce (P. 1928), Samowystarczalność Polski (P. 1929), Popierajmy przemysł krajowy (P. 1932), Zahamowanie źródła dobrobytu społecznego (P. 1933). Ponadto wraz z Edmundem Piechockim i Borysem Rzepeckim opracował Dział Przemysłowy na Powszechnej Wystawie Krajowej (w: „Powszechna Wystawa Krajowa w Poznaniu w roku 1929. Dzieło zbiorowe”, P. 1930). Od r. 1924 był konsulem honorowym Danii w Poznaniu na Wielkopolskę i Pomorze. Zmarł 29 X 1935 w Poznaniu i pochowany został na cmentarzu Świętomarcińskim przy ul. Bukowskiej. Był odznaczony: Komandorią z Gwiazdą Orderu Polonia Restituta, Krzyżem Oficerskim Francuskiej Legii Honorowej.

 

Z małżeństwa z Michaliną z Jezierskich S. dzieci nie miał.

 

 

 

Maska pośmiertna S-ego przez Kazimierza Piotrowskiego i Czesława Woźniaka; – Wpol. Słown. Biogr.; Peretiatkowicz, Współcz. Enc. Życia Polit.; „Dziennik Urzędowy Ministerstwa b. Dzielnicy Pruskiej” 1921 nr 33; Izba Przemysłowo-Handlowa w Poznaniu, „Federacja” 1930 nr 6–7 s. 56–8 (fot); – Kaczmarek Z., Obóz Wielkiej Polski. Geneza i działalność społeczno-polityczna w l. 1926–1933, P. 1980 s. 9, 87; Rum M., Przemysł poznański w latach 1918–1928, w: Studia historyczno-gospodarcze nad Polską Zachodnią, P. 1971 s. 14, 17, 44; – Cegielski H., Spółka Akcyjna w Poznaniu 1931, Sprawozdanie za czas od 1 stycznia do 31 grudnia 1931, P. 1932; Księga Pamiątkowa Związku Fabrykantów towarzystwa zapisanego w Poznaniu oraz sprawozdanie z czynności za czas od 1 I 1934 – 30 IX 1935, P. 1935 (fot.); Sprawozdanie Izby Przemysłowo-Handlowej za r. 1930, P. 1931; toż za r. 1931, P. 1932; toż za r. 1933, P. 1934; toż za r. 1934, P. 1935; toż za r. 1935, P. 1936 (fot.); Sprawozdanie poznańskiego okręgu „Caritas” za czas od 1 stycznia 1930 do 31 marca 1932, P. 1932 s. 5; Sprawozdanie za rok 1935 Związku Obrony Przemysłu Polskiego, P. 1936 s. 4–5 (fot.); Wachowiak S., Czasy, które przeżyłem. Wspomnienia z lat 1890–1939, W. 1983; – „Kur. Pozn.” 1935 nr 497; – AP w P.: Kartoteka ewidencji ludności; – Mater. Red. PSB: Własny życiorys S-ego z 26 X 1933.